Na pierwszy rzut oka mogą wydawać się tylko dodatkiem. Jednak wały uprawowe decydują o skuteczności całego zabiegu agrotechnicznego. To właśnie one odpowiadają za wyrównanie, zagęszczenie i doprawienie gleby. Niezależnie od tego, czy mówimy o bronie talerzowej, agregacie uprawowo-siewnym czy agregacie bezorkowym – wybór odpowiedniego wału przesądza o jakości pracy i efektywności uprawy.

• Dlaczego wał ma tak duże znaczenie?
• Dobór wału – od gleby wszystko się zaczyna
• Wały w maszynach półzawieszanych i zawieszanych
• Wały doprawiające – skuteczność z przodu i z tyłu
• Standaryzacja i elastyczność budowy wałów uprawowych

Dlaczego wał ma tak duże znaczenie?

Dobry wał to nie tylko dodatek, lecz integralna część każdej maszyny. Jego zadaniem jest:

• wyrównanie powierzchni pola,
• poprawa struktury gleby,
• ograniczenie strat wody przez zamknięcie podsiąku,
• zagęszczenie gleby na odpowiedniej głębokości,
• kruszenie grud i rozbijanie większych brył gleby,
• rozdrabnianie resztek pożniwnych lub przykrycie nawozów organicznych.

Odpowiednio dobrany wał wpływa na szybsze i równomierne wschody roślin, a także ogranicza konieczność dodatkowych zabiegów doprawiających. Źle dobrany – może za to prowadzić do nadmiernego ugniatania, powstawania skorupy glebowej czy wręcz pogorszenia warunków wzrostu.

Dobór wału – od gleby wszystko się zaczyna

Nie ma jednego „najlepszego wału”. Klucz leży w dopasowaniu go do dominującego rodzaju gleby. W zależności od struktury i wilgotności podłoża, sprawdzają się różne konstrukcje:

• Wały rurowe, strunowe i daszkowe – idealne na gleby lekkie i piaszczyste. Nie zapychają się, zapewniają równomierne dociśnięcie bez ryzyka nadmiernego ugniatania,
• Wały pierścieniowe, Crosskill, Cambridge i Packer – świetne do gleb cięższych. Mają dużą masę, dobrze kruszą bryły i stabilizują powierzchnię pola,
• Wały nożowe – najlepiej sprawdzają się w przypadku pól z dużą ilością resztek pożniwnych. Umożliwiają efektywne rozdrobnienie łodyg i płytką uprawę ściernisk.

Rolnik powinien także uwzględnić zawartość kamieni w glebie, jej wilgotność oraz nachylenie terenu. W niektórych przypadkach warto rozważyć dwa różne wały doprawiające do jednej maszyny – każdy z nich sprawdzi się w innym scenariuszu.

Wały w maszynach półzawieszanych i zawieszanych

W maszynach półzawieszanych, które opierają się częściowo na własnych kołach, często stosuje się wały tandemowe lub oponowe. Takie rozwiązanie sprawdza się podwójnie – wał doprawia glebę, a jednocześnie wspiera stabilność maszyny podczas pracy i transportu. Dzięki odpowiedniemu rozstawowi zapobiega też zapychaniu się ziemią, co bywa problematyczne przy wilgotnym podłożu.

Z kolei maszyny zawieszane, które całkowicie wiszą na TUZ-ie ciągnika, coraz częściej pracują bez wału – zwłaszcza w mokrych warunkach, typowych dla wczesnej wiosny czy późnej jesieni. W takim przypadku lepszym rozwiązaniem okazują się sekcje mulczujące lub zgrzebła sprężynowe. Te elementy poprawiają strukturę gleby, nie powodując jej zbędnego zagęszczenia.

Wały doprawiające – skuteczność z przodu i z tyłu

Na rynku rolniczym coraz popularniejsze stają się wały doprawiające zawieszane na przednim TUZ. Ich podwójna funkcja – dociążenie ciągnika i doprawienie gleby – pozwala zwiększyć efektywność pracy maszyny zawieszonej z tyłu. Dodatkowo ograniczają powstawanie kolein, co umożliwia płytszą uprawę i zmniejsza zużycie paliwa.

Wały tego typu dostępne są w różnych szerokościach i wersjach. W zależności od potrzeb, można je doposażyć w dodatkowe elementy: włóki hydrauliczne, zęby sprężynowe, czy zgrzebła – co czyni je jeszcze bardziej uniwersalnymi.

Standaryzacja i elastyczność budowy wałów uprawowych

Współczesne rolnictwo wymaga nie tylko skutecznych, ale i uniwersalnych rozwiązań. Dlatego coraz więcej maszyn oferuje:

• ramy kompatybilne z różnymi typami wałów – rolnik może wymieniać wał w zależności od potrzeb,
• jednakowe łożyska i osie – np. wał o średnicy osi 50 mm to standard zapewniający łatwą wymianę i tani serwis,
• skrobaki ze stali – eliminują problem zapychania się wałów w wilgotnych warunkach.

Dzięki temu ich serwis, wymiana lub rekonfiguracja są szybkie i tanie. Rolnik może bez trudu wymienić wał w jednej maszynie i zastosować go w innej, o ile konstrukcja to umożliwia.